Chủ tịch nhà nước Cuba, Raul Castro, nhiều lần nhắc nhở chính phủ không thể nào tiếp tục theo đuổi chế độ bao cấp. Hồi tháng 4 ông từng tuyên bố Cuba bị thặng dư đến 1 triệu nhân công và họ phải ra đi. (Hình: AP/Javier Galeano)
Hôm Thứ Hai, Cuba công bố kế hoạch sa thải nửa triệu cán bộ công nhân viên nhà nước từ nay đến tháng 3, 2011, đồng thời giúp họ kiếm được việc làm ở khu vực tư nhân. Ðây được coi là chương trình cải tổ ồ ạt nhất kể từ khi Chủ Tịch Raul Castro nhận quyền lãnh đạo từ anh của mình vào năm 2008.Giới chức nhà nước Cuba công nhận rằng nhiều công nhân sau khi rời cơ sở quốc doanh để tìm việc làm ở thị trường tự do, sẽ gặp thất bại trong vòng một năm.
Tài liệu nội bộ Ðảng Cộng Sản Cuba mà AP có được nói rằng cán bộ ở các cơ quan như y tế công cộng, du lịch, canh nông và đường mía sẽ ra đi trước tiên và một số đã bắt đầu bị sa thải từ hồi tháng 7 vừa qua. Những cơ quan cắt giảm cán bộ sau cùng sẽ là hãng Hàng không Dân dụng Cuba, các cơ quan chức năng về bang giao quốc tế và dịch vụ xã hội.
Nhiều công nhân bị nghỉ việc được khuyến khích hợp tác mở tổ hợp tư nhân, vào làm việc ở các công ty nước ngoài hoặc hợp tác kinh doanh. Nhiều kinh doanh nhỏ đặc biệt trong khu vực chuyên chở và thuê mướn nhà vẫn đang còn nhu cầu.
Tài liệu dài 26 trang ghi ngày 24 tháng 8 giải thích phải làm gì để quyết định ai sẽ là người bị sa thải. Người có năng suất sản xuất thấp, thiếu tác phong kỷ luật hoặc làm việc lơ là, sẽ ra đi đầu tiên. Trong tài liệu có nói một số bị cho nghỉ làm nên được giới thiệu sang làm những việc khác trong khu vực tư nhân.
Tài liệu còn gợi ý đến việc trả lương cao cho công nhân xuất sắc, điều mà ông Castro đã hứa hẹn từ nhiều năm trước nhưng về sau lại nói: “Trong tình thế hiện nay chưa thể cải tổ về chế độ lương bổng được.”
Phần đại cương gồm một danh sách dài về “những ý tưởng trong hợp tác kinh doanh,” gồm chăn nuôi gia súc, trồng hoa màu, làm việc xây cất, lái taxi và sửa xe, kể cả làm trái cây phơi khô.
Nhiều việc được đề nghị đã được dân chúng làm “chui” từ lâu trong thị trường chợ đen, ở đây họ không phải trả thuế. Trong một quốc gia mà lương bác sĩ và khoa học gia cao hơn mức lương trung bình toàn quốc chỉ xấp xỉ $20, nên cũng không lạ gì khi thấy một y sĩ giải phẫu lái xe taxi ngoài giờ làm việc.
Bằng cách cho tự do kinh doanh, chính quyền hy vọng thu được thêm thuế từ lợi nhuận nhỏ nhoi của họ, đồng thời giảm được việc trả lương theo kiểu bao cấp quá tốn kém.
Cuba hiện có đến 95% lực lượng công nhân viên nhà nước, chiếm hết 5.1 triệu người, trong khi trên chính thức chỉ có 143,000 trong khu vực tư nhân.
Chủ Tịch Raul Castro từ lâu vẫn khuyến cáo rằng đất nước không thể nào tiếp tục theo đuổi chế độ bao cấp trong đời sống dân Cuba nữa, cũng như không thể trả lương cho công nhân làm việc với năng suất thấp. Hồi tháng 4, ông ta đưa ra ý kiến rằng Cuba bị thặng dư đến 1 triệu nhân công và họ phải ra đi. (TP)
